شرط برکناری ماموران ضد پولشویی بانک‌ها

بهاره صفاری: بانک مرکزی 21 شهریور 1401 از ضابطه شیوه تایید صلاحیت حرفه‌ای و عزل مسئولان واحد مبارزه با پولشویی در بانک‌ها رونمایی کرد که انتظار می‌رود جلوی انتصاب افراد سفارشی در مسئولیت مهم مبارزه با پولشویی در شبکه بانکی جلوگیری شود. شروط جدید عزل و نصب ماموران ضد پولشویی می‌تواند جلوی نفوذ در عملیات رصد و شناسایی پول‌های کثیف شبکه بانکی را بگیرد. آیا با این ضابطه جدید افرادی که هم اکنون در این سمت فعالیت دارند، صلاحیت حرفه‌ای شان تایید می‌شود؟

به گزارش دنیای بانک، بر اساس بخشنامه جدید که به امضای حمید رضا غنی آبادی و علیرضا مظفری از مدیران بانک مرکزی در اداره مبارزه با پولشویی و تامین مالی ترورسیم و اداره کل مقررات، مجوزهای بانکی و مبارزه با پولشویی رسیده و برای مدیران عامل بانکها ارسال شده، تاکید شده که بررسی صلاحیت تخصصی افراد معرفی شده برای تصدی سمت مسئول واحد مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم مؤسسات اعتباری توسط مرکز اطلاعات مالی وزارت امور اقتصادی و دارایی مشروط به تایید صلاحیت افراد معرفی شده توسط بانک مرکزی است.

با اجرای این بخشنامه جدید، بانک مرکزی اجازه دارد در صورت احراز هر یک از موارد مقرر دستورالعمل ابلاغ شده، اقدام به عزل مسئول واحد مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم مؤسسه اعتباری پیش از پایان اعتبار حکم صلاحیت تخصصی کند. به همین دلیل برای شفاف شدن مسیر ارزیابی افراد معرفی شده، ضوابط اجرایی تأیید صلاحیت حرفه‌ای و عزل مسئولان واحد مبارزه با پولشویی مؤسسات اعتباری توسط بانک مرکزی در 30 مرداد 1401 به تایید کمیسیون مقررات و نظارت بانک مرکزی رسیده است.

• قانون عطف به ماسبق می‌شود؟

به نظر می‌رسد ضابطه جدید در ارتباط با تایید صلاحیت حرفه‌ای و عز مسئولان مبارزه با پولشویی بانک‌ها عطف به ماسبق خواهد شد و به این ترتیب افرادی که هم اکنون در این سمت مسئولیت دارند باید در آزمون بانک مرکزی شرکت کنند و گواهینامه صلاحیت حرفه‌ای بگیرند. مگر اینکه بانک مرکزی با بانک‌ها مبنی بر تایید افراد شاغل در سمت‌های مبارزه با پولشویی توافقی صورت گیرد که نیاز به تایید صلاحیت حرفه‌ای آنها نباشد که بعید است بانک مرکزی موافقت کند.

• عزل ماموران مبازره با پولشویی

بانک مرکزی 4 راه را برای عزل مسئولان مبارزه واحد مبارزه با پولشویی تعیین کرده، به نحوی که در صورت بروز تخلف مشهود و یا قصور از سوی مسئول واحد مبارزه با پولشویی در انجام وظایف محوله به تشخیص اداره مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم بانک مرکزی و یا ارائه اطلاعات نادرست و یا گمراه‌کننده در زمان معرفی و بررسی صلاحیت حرفه‌ای افراد مسئول برکنار خواهند شد. یکی دیگر از شروط عزل این افراد به گزارش اداره مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم بانک مرکزی مبنی بر عملکرد غیرقابل قبول مسئول واحد مبارزه با پولشویی مربوط می‌شود، افزون بر اینکه اعلام مراجع ذی‌صلاح مبنی بر ضرورت بررسی مجدد صلاحیت حرفه‌ای مسئول واحد مبارزه با پولشویی از دیگر شرایط عزل این مدیران خواهد بود. به این ترتیب اگر صلاحیت فردی برای تصدی مسئولیت مبارزه با پولشویی توسط بانک مرکزی رد شود، معرفی دوباره افراد رد صلاحیت شده تا 5 سال ممنوع خواهد بود.

بانک مرکزی می‌گوید: در صورت حکم به عزل افراد مسئول مبارزه با پولشویی در بانک ها، بانک مربوطه باید بلافاصله این افراد را برکنار و فرد دیگری را معرفی کند در غیر این صورت، پرونده بانک متخلف برای اعمال مجازات‌های انتظامی و نظارتی مقتضی به معاون نظارت بانک مرکزی ارجاع می‌شود.

 

ضوابط اجرایی تأیید صلاحیت حرفه‌ای و عزل مسئولان واحد مبارزه با پولشویی مؤسسات اعتباری توسط بانک مرکزی

به استناد ماده 37 آیین‌نامه اجرایی ماده 14 الحاقی قانون مبارزه با پولشویی مصوب جلسه مورخ 21/07/1398 هیأت وزیران و در اجرای تبصره ماده 12 و بندهای 2 و 3 ماده 21 دستورالعمل نحوه تشکیل و سامان‌دهی واحد مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم در بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی ابلاغی طی بخشنامه شماره 39661/01 مورخ 20/02/1401، ضوابط اجرایی تأیید صلاحیت حرفه‌ای و عزل مسئولان واحد مبارزه با پولشویی مؤسسات اعتباری توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران که از این پس به اختصار «ضوابط» نامیده می‌شود، به شرح ذیل تدوین می‌شود:

فصل اول- تعاریف و کلیات

ماده 1- عباراتی که در دستورالعمل نحوه تشکیل و ساماندهی واحد مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم در بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی» تعریف شده‌اند، در این ضوابط نیز در همان معانی به کار گرفته شده‌اند .

همچنین در این ضوابط عبارات زیر در معانی مشروح بکار می‌روند:

1-1- دستورالعمل: دستورالعمل نحوه تشکیل و ساماندهی واحد مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تر ریسم در بانکها و مؤسسات اعتباری غیربانکی ابلاغی طی بخشنامه شماره 39661/01 مورخ 20/02 /1401؛

2-1- کمیسیون: کمیسیون تأیید صلاحیت حرفه‌ای و عزل مسئولان واحد مبارزه با پولشویی؛

3-1- داوطلب: شخصی حقیقی است که برای تصدی سمت مسئول واحد مبارزه با پولشویی به بانک مرکزی معرفی می‌شود؛

4-1- تأییدیه صلاحیت حرفه‌ای: موافقت کتبی بانک مرکزی با تصدی سمت مسئول واحد مبارزه با پولشویی.

ماده 2- گستره شمول این ضوابط محدود به نحوه اقدام بانک مرکزی برای موافقت با انتصاب داوطلب تصدی سمت مسئول واحد مبارزه با پولشویی موضوع تبصره ماده 12 دستورالعمل و همچنین نحوه اقدام بانک مرکزی برای عزل مسئول واحد مبارزه با پولشویی موضوع بندهای 2 و 3 ماده 21 دستورالعمل می‌باشد. تأیید صلاحیت نهایی مسئول واحد مبارزه با پولشویی و همچنین انجام سایر ترتیبات مقرر، در چارچوب مفاد دستورالعمل خواهد بود.

ماده 3- دبیرخانه کمیسیون در اداره مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم بانک مرکزی مستقر است و وظایف و مسئولیت‌های دبیرخانه کمیسیون نیز بر عهده آن اداره است.

فصل دوم: ترتیبات رسیدگی

ماده 4- مدیرعامل مؤسسه اعتباری موظف است پس از تأیید هیأت مدیره، نام و نام خانوادگی داوطلب را به همراه فرم مشخصات، مدارک و مستندات آنها و همچنین سوابق کاری و تخصصی داوطلب در خصوص میزان شناخت و آگاهی وی از مباحث مرتبط با حوزه مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم برای تصدی سمت مسئول واحد مبارزه با پولشویی به منظور اخذ تأییدیه صلاحیت حرفه‌ای به بانک مرکزی معرفی کند.

تبصره 1- مسئولیت احراز صحت و سقم مدارک و مستندات ارایه شده داوطلب و کسب استعلام از مراجع ذی‌صلاح بر عهده مؤسسه اعتباری است.

تبصره 2- فهرست مدارک و مستندات مورد نیاز و فرم‌های مربوطه اعم از مدارک و مستندات مربوط به احراز شرایط مورد اشاره در مواد 8 و 9 دستورالعمل و نحوه ارسال آنها، توسط دبیرخانه کمیسیون تعیین می‌شود.

ماده 5- دبیرخانه کمیسیون موظف است فرم مشخصات، مدارک و مستندات ارسالی را بررسی کرده و در صورت ناقص بودن مدارک و مستندات مراتب را به مؤسسه اعتباری اعلام کند و در صورتی که مؤسسه اعتباری ظرف مدت 20 روز کاری نسبت به تکمیل و ارسال مدارک اقدام نکند، منصرف تلقی می‌شود و نمی‌تواند تا مدت 2 ماه نسبت به معرفی مجدد همان داوطلب اقدام کند.

ماده 6- دبیرخانه کمیسیون پس از دریافت کامل مدارک و مستندات، اقدامات ذیل را انجام می‌دهد:

1-6- تطبیق مدارک و مستندات ارایه شده با مقررات مذکور در دستورالعمل و این ضوابط؛

2-6- حصول اطمینان از احراز شرایط لازم توسط داوطلب وفق مفاد دستورالعمل از طریق دریافت مدارک و مستندات مرتبط از مؤسسه اعتباری به همراه تأییدیه مؤسسه اعتباری مذکور مبنی بر اعتبار و اصالت مدارک و مستندات ارایه شده؛

3-6- تمهید مقدمات برگزاری جلسه ارزیابی تخصصی کمیسیون در صورت حصول اطمینان از دارا بودن شرایط لازم توسط داوطلب وفق مفاد دستورالعمل و همچنین ارسال مشخصات، مدارک و مستندات مرتبط با داوطلب برای اعضای کمیسیون، قبل از برگزاری جلسه ارزیابی صلاحیت؛

4-6- اقدام به دعوت از داوطلب برای شرکت در جلسه مصاحبه، از طریق ارسال دعوت‌نامه با ذکر تاریخ، ساعت و محل انجام جلسه مصاحبه به نشانی مؤسسه اعتباری قبل از برگزاری جلسه؛

ماده 7- در صورتی که داوطلب امکان حضور در جلسه مصاحبه در تاریخ مقرر را نداشته باشد، مؤسسه اعتباری مکلف است مراتب را حداقل 3 روز کاری قبل از تاریخ برگزاری جلسه با ذکر دلایل و ارایه مستندات مربوط به دبیرخانه کمیسیون اعلام کند.

تبصره – در صورتی که داوطلب، حسب تشخیص کمیسیون بدون عذر موجه در جلسه مصاحبه حاضر نشود، منصرف تلقی می‌شود و مؤسسه اعتباری مربوط نمی‌تواند تا مدت 2 ماه از تاریخ برگزاری جلسه کمیسیون نسبت به معرفی مجدد همان داوطلب اقدام کند.

ماده 8- داوطلب تصدی سمت مسئول واحد مبارزه با پولشویی موظف است در چارچوب شرایط و برنامه زمان‌بندی که توسط بانک مرکزی اعلام می‌شود، نسبت به اخذ گواهینامه حرفه‌ای مرتبط اقدام کند و انجام مصاحبه تخصصی پس از ابلاغیه مذکور، منوط به ارائه گواهینامه حرفه‌ای مربوط توسط داوطلب خواهد بود.

فصل سوم: ترکیب و سازوکار کمیسیون

• الف ـ نحوه ارزیابی کمیسیون:

ماده 9- کمیسیون به منظور احراز صلاحیت تخصصی داوطلب، توانایی‌های تخصصی وی را با استفاده از مدارک واصله و یا بنا به تشخیص از طریق دعوت به مصاحبه، از حیث موارد ذیل ارزیابی می‌کند:

1-9- سابقه کاری و عملکرد گذشته داوطلب از حیث موارد مرتبط با نیازهای حرفه‌ای و تخصصی؛

2-9- میزان شناخت و آگاهی داوطلب از مباحث مرتبط با حوزه مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم؛

ماده 10- اعضای کمیسیون پس از ارزیابی صلاحیت تخصصی داوطلب نسبت به اعلام نظر خود مبنی بر تأیید یا عدم تأیید صلاحیت حرفه‌ای داوطلب اقدام می‌کنند.

• ب ـ ترکیب کمیسیون

ماده 11- به منظور تأیید صلاحیت تخصصی داوطلب و عزل مسئول واحد مبارزه با پولشویی، کمیسیونی با عنوان کمیسیون تأیید صلاحیت حرفه‌ای و عزل مسئولان واحد مبارزه با پولشویی در بانک مرکزی تشکیل می‌شود.

ماده 12- ترکیب اعضای کمیسیون به شرح زیر است.

1-12- مدیرکل مقررات، مجوزهای بانکی و مبارزه با پولشویی بانک مرکزی؛

2-12- نماینده مدیرکل نظارت بر بانکها و مؤسسات اعتباری بانک مرکزی؛

3-12- نماینده مدیرکل نظام‌های پرداخت؛

4-12- مدیر اداره مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم بانک مرکزی؛

5-12- مدیر اداره بررسی‌های حقوقی بانک مرکزی و یا معاون وی؛

تبصره ـ ریاست کمیسیون با مدیرکل مقررات، مجوزهای بانکی و مبارزه با پولشویی است.

ماده 13- احکام مربوط به انتصاب هر یک از اعضای کمیسیون توسط معاون نظارت بانک مرکزی صادر می‌شود.

ماده 14- یکی از معاونین اداره مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم بانک مرکزی به انتخاب رییس کمیسیون به عنوان دبیر کمیسیون تعیین می‌شود.

ماده 15- جلسات کمیسیون با حضور رئیس کمیسیون و حداقل 3 عضو دیگر کمیسیون رسمیت می‌یابد.

ماده 16- تصمیمات کمیسیون با رأی اکثریت اعضای حاضر در جلسه و پس از تأیید معاون نظارت بانک مرکزی نافذ خواهد بود.

تبصره- در صورتی که تعداد اعضای حاضر در جلسه ارزیابی داوطلب در کمیسیون 4 نفر باشد و آرای مأخوذه از تساوی برخوردار باشد، رأی رییس کمیسیون به عنوان رأی تعیین‌کننده نتیجه ارزیابی محسوب می‌شود.

• ج- ترتیبات پس از ارزیابی

ماده 17- صور تجلسه ارزیابی داوطلب شامل تاریخ تشکیل، مدت زمان برگزاری، نام حاضرین مشتمل بر اعضای کمیسیون، دبیر و داوطلب و نتیجه ارزیابی‌ها، توسط دبیر کمیسیون تنظیم شده و به امضای اعضای کمیسیون رسیده و پس از تأیید معاون نظارت بانک مرکزی، نسخه‌ای از آن به همراه سایر مدارک، توسط دبیرخانه کمیسیون بایگانی می‌شود.

ماده 18- دبیرخانه کمیسیون پس از ارزیابی صلاحیت‌های تخصصی داوطلب، به شرح ذیل اقدام می‌کند:

1-18- در صورت عدم تأیید صلاحیت: مراتب عدم تأیید صلاحیت داوطلب و لزوم معرفی فرد جدید را مطابق ماده 10 دستورالعمل به مؤسسه اعتباری اعلام می‌کند.

2-18- در صورت تأیید صلاحیت: مراتب تأیید صلاحیت داوطلب را به مرکز اعلام و رونوشتی از آن را برای اطلاع به مؤسسه اعتباری ارسال می‌کند.

تبصره- تأیید نهایی صلاحیت تخصصی داوطلب پس از طی تشریفات مذکور در دستورالعمل و مطابق نظر مرکز خواهد بود.

فصل چهارم: نظارت

ماده 19- حصول اطمینان از کارایی و اثر بخشی عملکرد مسئول واحد مبارزه با پولشویی بر عهده اداره مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم بانک مرکزی است و مؤسسه اعتباری موظف است اطلاعات مورد نیاز برای ارزیابی اثربخشی و کارایی عملکرد مسئول واحد مبارزه با پولشویی را مطابق با چارچوبی که اداره مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم بانک مرکزی تعیین می‌کند برای آن اداره ارسال کند.

ماده 20- اداره مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم بانک مرکزی ظرف مدت 6 ماه پس از ابلاغ این دستورالعمل، شیوه‌نامه اجرایی ارزیابی عملکرد مسئول واحد مبارزه با پولشویی متضمن شاخص‌های کمی و کیفی ارزیابی موصوف را تهیه و برای تصویب به کمیسیون ارائه می‌کند.

ماده 21- اداره مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم بانک مرکزی بر اساس شیوه‌نامه موضوع ماده 20 به صورت موردی و ادواری اقدام به ارزیابی عملکرد مسئول واحد مبارزه با پولشویی می‌کند.

ماده 22- چنانچه عملکرد مسئول واحد مبارزه با پولشویی در مقاطع 6 ماهه، قابل قبول ارزیابی نشود، اداره مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم بانک مرکزی، گزارش موضوع تبصره 1 ماده 23 دستورالعمل را در رابطه با فرد مزبور به مرکز اعلام می‌کند.

فصل پنجم: ترتیبات عزل مسئولان واحد مبارزه با پولشویی

ماده 23- دبیرخانه کمیسیون در صورت وصول گزارش در خصوص هر یک از موارد زیر و یا احراز این موارد، موضوع عزل مسئول واحد مبارزه با پولشویی را در دستور کار کمیسیون قرار می‌دهد:

1-23- تحقق تخلف مشهود و یا قصور از سوی مسئول واحد مبارزه با پولشویی در انجام وظایف محوله به تشخیص اداره مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم بانک مرکزی؛

2-23- ارائه اطلاعات نادرست و یا گمراه‌کننده در زمان معرفی و بررسی صلاحیت حرفه‌ای؛

3-23- گزارش اداره مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم بانک مرکزی مبنی بر عملکرد غیرقابل قبول مسئول واحد مبارزه با پولشویی موضوع ماده 22 این ضوابط؛

4-23- اعلام مراجع ذی‌صلاح مبنی بر ضرورت بررسی مجدد صلاحیت حرفه‌ای مسئول واحد مبارزه با پولشویی.

تبصره 1- در صورت موافقت کمیسیون با عزل مسئول واحد مبارزه با پولشویی، دبیرخانه کمیسیون مراتب را پس از اخذ تأیید معاون نظارت بانک مرکزی به مؤسسه اعتباری ابلاغ و رونوشتی از آن را نیز جهت اطلاع به مرکز ارسال می‌کند.

تبصره 2 – در صورت عزل داوطلب، معرفی مجدد وی برای تصدی سمت مسئول واحد مبارزه با پولشویی به مدت 5 سال ممنو ع خواهد بود.

ماده 24- مؤسسه اعتباری موظف است بلافاصله پس از دریافت ابلاغیه بانک مرکزی مبنی بر عزل مسئول واحد مبارزه با پولشویی، ضمن صدور حکم عزل شخص مورد نظر، اقدامات لازم را به منظور معرفی داوطلب جدید در چارچوب مفاد دستورالعمل و این ضوابط انجام دهد.

ماده 25- در صورت استنکاف مؤسسه اعتباری از اجرای دستورات بانک مرکزی مبنی بر عزل مسئول واحد مبارزه با پولشویی، پرونده مؤسسه اعتباری متخلف برای اعمال مجازات‌های انتظامی و نظارتی مقتضی به معاون نظارت بانک مرکزی ارجاع می‌شود.

ضوابط اجرایی تأیید صلاحیت حرفه‌ای و عزل مسئولان واحد مبارزه با پولشویی توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در بیست و سومین جلسه مورخ 30/05/1401 کمیسیون مقررات و نظارت مؤسسات اعتباری بانک مرکزی د ر 25 ماده و 8 تبصره به تصویب رسید و از تاریخ ابلاغ لازم‌الاجرا است.