برجام احیا و تحریم ها لغو می شود؟

پاسخ این معقول به پیشنهاد اتحادیه اروپا درباره احیای برجام «معقول» بود. این را جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد. امریکا هم تصمیم خود را در مورد پاسخ ایران به پیش نویس اتحادیه اروپا گرفته اما در حال مشورت با متحدانش است. سخنگوی وزارت خارجه ایران اما می‌گوید: هنوز پاسخی از طرف آمریکا دریافت نکرده‌ایم. حالا همه دنبال این پاسخ هستند که شام آخر مذاکرات برجام در پایان هفته صرف می‌شود؟

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پاسخ ایران به پیشنهاد این اتحادیه درباره احیای برجام را معقول دانست. جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در یک کنفرانس خبری در سمینار کوادیس در اسپانیا  گفت: پاسخ ایران به پیشنهاد این اتحادیه درباره احیای برجام معقول بود.

او ادامه داد: «پاسخ ایران به آمریکا انتقال داده شد و ما منتظر پاسخ آمریکا هستیم. امیدواریم این پاسخ به ما اجازه دهد که مذاکرات وین را کامل کنیم. امیدوارم این اتفاق بیفتد اما نمی‌توانم به شما در این زمینه اطمینان بدهم.» بورل در ادامه گفت: «این پاسخ باید تا الان ارائه می‌شد. پیش‌بینی شده بود نشستی تا پایان هفته پیش در وین برگزار شود. امکانش وجود نداشت. احتمال دارد این هفته برگزار شود.»

اگر تا پایان هفته آمریکایی ها پاسخ مثبت خود را با توافق اعلام کنند، انتظار می‌رود مقصد بعدی حسین امیر عبدالهیان، وزیر خارجه ایران به وین برای امضای نهایی توافق احیای برجام باشد.

در انتظار پاسخ آمریکا

ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه در مورد مذاکرات وین و گمانه‌زنی‌هایی که مطرح می‌شود گفت: در بحث مذاکرات همچنان در مسیر مذاکره هستیم و هنوز به استقبال جزییات و روند بعدی که هنوز اتفاق نیفتاده نرویم. همانطور که میدانید در آخرین دور مذاکرات در وین پیشنهاداتی از سوی هماهنگ کننده اتحادیه اروپا به طرف های مذاکره از جمله ایران ارائه شد و طرف ایرانی مبتنی بر رویکرد سازنده و مسئولانه خودش پاسخ خودش را نسبت به پیشنهاد طرف اروپایی در زمان مقرر داد.

کنعانی افزود: تا اینجای کار هنوز از سوی طرف مقابل و به طور مشخص آمریکا پاسخ به پیشنهادات طرف اروپایی را دریافت نکرده ایم، ما زمانی میتوانیم از نتیجه بخش بودن این مرحله از مذاکرات صحبت کنیم که طرف اروپایی اعلام کند که پاسخ طرف آمریکایی را هم دریافت کرده است تا این زمان هنوز چنین اتفاقی رخ نداده است.

سخنگوی وزارت امور خارجه گفت: اجازه دهید ما به روایت‌های غیر رسمی اهتمام نکنیم، زیرا مذاکرات مذاکرات حساسی است و طبیعتاً باید در فضای مذاکره مبتنی بر دیدگاه های رسمی کشورها درباره روند مذاکره و نتیجه آن اظهارنظر و قضاوت کنیم.

وی تاکید کرد: تا اینجای کار پیشرفت‌های نسبتاً خوبی داشتیم اما مذاکرات یک مجموعه است و باید روی همه موضوعات مرتبط با مذاکره توافق بشود و تا زمانی که توافق نشود نمی‌توانیم بگوییم به توافق رسیده‌ایم و نسبت به مرحله بعدی پیش داوری کنیم یا به استقبال مرحله جلوتر برویم زیرا موضوعات باقیمانده هرچند به لحاظ نسبت و درصد موضوعات مذاکرات اندک باشند اما مهم هستند و در خصوص موضوعات مهم باید تصمیم‌گیری و توافق شکل بگیرد.

وی افزود: ایران در مذاکرات و در ادوار گذشته و دور اخیر مذاکرات جدی و سازنده حضور پیدا کرد و به پیشنهادات طرف اروپایی هم که به عنوان میانجی‌گر در مذاکرات عمل میکند به موقع پاسخ داد که هم مبتکرانه بود و هم انعطاف لازم را در جای خود به منظور دستیابی به توافق نشان داد اما آنچه که مهم است الان تعلل طرف امریکایی در ارائه پاسخ است و گرنه ما در این زمینه به موقع عمل کردیم و همواره نشان دادیم در این ارتباط مسئولان عمل می کنیم.

کنعانی تاکید کرد: ما معتقدیم دولت آمریکا مسئول شرایط کنونی برجام است و به عبارتی مسئول عدم اجرای توافق نامه تا الان است، همچنین روند جاری دولت آمریکا مسئول وضعیت کنونی است و اگر اراده سیاسی را به طور جدی در عمل نشان دهد و اظهارنظر در عمل هم مسئولانه عمل کند ما می توانیم به سمت مرحله بعدی حرکت کنیم.

وی با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران همواره اعلام کرده است که به دنبال توافق است، گفت: تیم مذاکره کننده ما با هدف تامین منافع ملت و با هدف تحقق منافع قانونی دولت و ملت جمهوری اسلامی در میز مذاکرات حضور پیدا کرد و در مسیر مذاکره به طور جدی و حرفه‌ای عمل کرد و همچنان پای کار ایستاده است اما واقعیت این است که جمهوری اسلامی ایران معطل طرف مقابل باقی نخواهد ماند.

کنعانی تاکید کرد: بارها و بارها از سوی مقامات عالی ایران اعلام شده که روند معیشت مردم و اقتصاد کشور را به روند مذاکرات گره نخواهیم زد و مذاکرات رفع تحریم‌ها را یکی از موضوعات حوزه سیاست خارجی تلقی می‌کنیم.

وی با تأکید بر تعلل آمریکا در ارائه پاسخ و بی عملی طرف اروپایی گفت: مسائل داخلی دولت آمریکا و فشار تندروها در داخل آمریکا و فشار لابی صهیونیستی بر دولت آمریکا و یا فرسایشی کردن مذاکرات که شواهد آن را می‌بینیم ایران را از پیگیری اولویت‌هایش باز نخواهد داشت.

کنعانی با بیان اینکه اگر ایران نیازمند توافق است، آمریکا و اروپا  بیش از ایران نیازمند هستند، گفت: تیم ایران جدیت کامل نشان داد و در عین ابراز تمایل و اثبات عملی مبنی بر اینکه دنبال توافق هستیم ولی بر منافع مشروع دولت و ملت خواهد ایستاد و از خطوط قرمز عدول نخواهد کرد. جمهوری اسلامی ایران به دنبال توافق خوب، قوی و پایدار است و توافق خوب به این معنا که منافع ایران تامین و پایدار باشد و در روند اجرا بازه زمانی باشد که برای ایران اثبات شود طرف مقابل بر تعهداتش ایستاده چراکه برای بار دوم از یک سوراخ گزیده نخواهیم شد.

وی ادامه داد:ما در ارتباط با مذاکرات رفع تحریم ها به طور طبیعی منتظر پاسخ طرف مقابل خواهیم بود اما در حوزه روابط خارجی و توسعه مناسبات با همسایگان در حوزه گسترش روابط اقتصادی خارجی و گسترش روابط اقتصادی و تجاری با کشورهای مختلف اعم از همسایه و غیر همسایه منتظر پاسخ طرف مقابل و روند مذاکرات نخواهیم بود.

آمریکا چه تصمیمی می‌گیرد؟

یک روزنامه‌نگار آمریکایی به نقل از منابع غربی می‌گوید: امریکا احتمالا تصمیم خود را در مورد پاسخ ایران به پیش نویس اتحادیه اروپا گرفته اما در حال مشورت با متحدانش است.

لارا روزن روزنامه نگار امریکایی گفت: منابع می گویند که امریکا احتمالا تصمیم خود را در مورد پاسخ ایران به پیش نویس اتحادیه اروپا برای احیای برجام گرفته اما در حال مشورت با متحدانش از جمله سه کشور اروپایی، اسرائیل و… است.

آخرین تلاش مخالفان برجام

پایگاه خبری فردای اقتصاد گزارش داده که همزمان با نزدیک شدن مذاکرات احیای برجام به خط پایان، لابی‌های مخالف آن فعال‌تر از همیشه شده‌اند و تلاش دارند تا در دقیقه 90، مانع احیای آن شوند. پس از آنکه پروژه‌هایی مانند اتهام‌زنی علیه ایران در ارتباط با ترور جان بولتون، و مایک پمپئو و همچنین مرتبط کردن تهران با حمله به سلمان رشدی، با هدف اثرگذاری بر نتیجه مذاکرات وین، ناکام ماند، اکنون دو گروه آشکارا به شدت تلاش دارند تا مانع از برداشته شدن آخرین گام احیای برجام شوند.

اولین گروه جمهوری‌خواهان تندرو و البته شماری از دموکرات‌های غالبا نزدیک به لابی‌ اسراییل در آمریکا هستند که از زمان انعقاد توافق هسته‌ای موسوم به برجام در سال 2015 از مخالفان آن به شمار می‌رفتند. نمایندگان این عده اکنون در سنای آمریکا از هیچ تلاشی برای عقیم گذاشتن تلاش‌ها برای بازگشت به توافق هسته‌ای دریغ نمی‌کنند.

در آخرین دست از این تلاش‌ها و همزمان با ارسال سیگنال‌های مثبت از سوی طرفین برجام برای نزدیک شدن به احیای برجام، روز شنبه، چهار سناتور، از جمله دو سناتور دموکرات و دو سناتور جمهوری‌خواه، خواستار دائمی کردن تحریم‌های انرژی علیه ایران شدند.

ادعای سناتورهای امضا کننده چیست؟

سناتورهای امضاکننده این طرح در بیانیه‌ای مدعی شدند که دائمی شدن تحریم‌های ایران در زمینه انرژی، برای جلوگیری از ادامه تلاش ایران برای دستیابی به سلاح هسته‌ای ضرورت دارد.

این چهار سناتور با اشاره به آنچه که فعالیت‌های «شرورانه» ایران علیه اسرائیل، متحدان عرب آمریکا و ارتش ایالات‌متحده در منطقه توصیف کردند، مدعی شدند که ایران نباید بتواند با افزایش درآمدهای خود به این تحرکات دامن بزند.

دو سناتور جمهوری‌خواه، تیم اسکات از کارولینای جنوبی و بیل هاگرتی از تنسی همراه با مگی حسن، سناتور دموکرات از ایالت نیوهمشایر و جکی روزنِ دموکرات از ایالت نوادا این پیش‌نویس را ارائه کرده‌اند.

به گزارش وب‌سایت خبری جی‌ان‌اس، که وابسته به یهودیان اولترا ارتدکس در اسرائیل است، ایپک، کمیته روابط عمومی آمریکا و اسرائیل (اصلی‌ترین لابی اسراییل در آمریکا) و همچنین «بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها» در آمریکا از اقدام چهار سناتور یادشده حمایت کردند.

قانون تحریم‌های نفت و گاز و سایر عرصه‌های انرژی ایران که اولین بار در سال ۱۹۹۶ از سوی بیل کلینتون، رئیس جمهوری دموکرات، با عنوان «آیسا» تصویب شد، در طول سال‌ها گسترش یافت و سایر صنایع ایران را نیز در برگرفت.

این قانون که دست آمریکا را باز گذاشته است تا تحریم‌های ثانویه بر بخش انرژی و صنایع دیگر ایران اعمال کند و شرکت‌های «خاطی» را با وادار کردن آن‌ها به پرداخت جرایم سنگین مالی «مجازات» کند، در سال ۲۰۱۶ برای ده سال تمدید شده‌بود اما قانونگذاران آمریکایی اکنون خواهان دائمی شدن آن هستند.

در اقدامی دیگر از سوی سناتورهای مخالف توافق با ایران، جیم ریش، سناتور جمهوری‌خواه ایالت آیداهو روز جمعه در رشته توییتی نوشت از سیاست دولت جو بایدن درباره احیای برجام انتقاد کرد.

او در حساب کاربری خود در توییتر مدعی شد: «رژیم ایران برای تضمین برجام، از دولت بایدن خواسته است تا به تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پایان دهد، از شرکت‌های غربی فعال در ایران محافظت کند و به ایران اجازه دهد تا در صورت خروج دولت آینده آمریکا از توافق، کار ساخت تسلیحات هسته‌ای را تسریع بخشد.»

سناتور ریش در ادامه ادعاهایش بی‌پایه و اساسش نوشت: «این معامله، امنیت شرکای ما و آمریکایی‌ها در منطقه را تهدید خواهدکرد. ایران همچنان به طراحی ترور مقامات سابق آمریکایی، کمک به روسیه با پهپادهای مسلح برای حمله به اوکراین، و حمله به سربازان و دیپلمات‌های ما ادامه می‌دهد.»

«ریش» در پایان رشته توییت خود مدعی شد که لغو تحریم‌های ایران تنها آنچه را که او «اقدامات تروریستی ایران» می‌خواند افزایش خواهد داد.

جان بولتون، سفیر ایالات‌متحده در سازمان ملل در دوران ریاست‌جمهور جورج بوش و مشاور امنیت ملی کاخ سفید در زمان ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ که طیف جمهوری‌خواهان تندرو موسوم به نئوکان‌ها را نمایندگی می‌کند نیز اوایل همین هفته در سخنانی گفت:« تحقیر کننده است که دولت بایدن در مقابل ایران زانو زده و توافق را گدایی می‌کند.»

لابی اسراییل علیه توافق هسته‌ای

لابی دوم، لابی اسراییل است که آشکارا علیه توافق هسته‌ای علیه ایران تلاش می‌کنند. پنجشنبه گذشته، یائیر لاپید، نخست وزیر اسرائیل در گفت‌وگوی تلفنی با اولاف شولتز، صدراعظم آلمان، با اشاره به مذاکرات احیای برجام گفت: «چنانچه آمریکا و اروپا از مذاکرات با ایران برای احیای توافق هسته‌ای موسوم به برجام خارج نشوند، نشان‌دهنده ضعف آنها است.» او در ادامه خواستار پایان دادن به مذاکره با ایران شد.

در همین روز، لاپید در گفت‌وگو با تد دویچ، رئیس کمیته فرعی امور خاورمیانه و شمال آفریقا مجلس نمایندگان آمریکا و تام نیدا، سفیر آمریکا در اسرائیل تاکید کرد که «در شرایط فعلی، زمان آن فرا رسیده‌است که از میز مذاکره کنار برویم و هر اقدام دیگری به ایران پیام ضعف می‌دهد.»

تحلیلگران بر این باورند که یکی از مهمترین دلایل مخالفت دولت فعلی اسراییل با احیای برجام، نزدیک بودن انتخابات پارلمانی در فلسطین اشغالی است و این اتفاق می‌تواند موقعیت بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر سابق اسراییل در برابر یائیر لاپید، نخست‌وزیر کنونی را در این انتخابات تقویت کند.

نتانیاهو همواره با پیگیری یک کمپین عمومی «ایران‌هراسی» تلاش کرده است تا آرای افکار عمومی را به سمت خود جلب کند. اکنون لاپید تلاش می‌کند تا با اتخاذ سیاستی مشابه نشان دهد چیزی از نتانیاهو در دشمنی با ایران کم ندارد. نفتالی بنت، نخست‌وزیر پیشین رژیم اسراییل هم تلاش داشت تا گوی ایران‌هراسی را از دیگر رقبای سیاسی خود برباید و در همین چارچوب «دکترین اختاپوس» را برای مواجهه با ایران ارائه کرد. او در توضیح این دکترین به اکونومیست گفت: «ما دکترین اختاپوس را به اجرا گذاشته‌ایم و دیگر با شاخک‌ها، با گروه‌های نیابتی ایران بازی نمی‌کنیم؛ ما معادله جدیدی را تدوین کرده‌ایم و سر اختاپوس را هدف می‌گیریم.»

با وجود آنکه «بنت» از سمت خود استعفا کرده است و یائیر لاپید به طور همزمان دو سمت نخست‌وزیری و وزیر خارجه رژیم اسراییل را برعهده دارد، «بنت» با عنوان رسمی «نخست‌وزیر جایگزین»، مسئول «پرونده ایران» در دولت اسرائیل است.

با وجود همه این مخالفت‌ها، روزنامه اسراییلی هاآرتص روز یکشنبه گزارش داد که مقامات تل‌آویو برجام را به عنوان یک واقعیت پذیرفته‌اند و از حالا باید به فکر «فردای روز توافق» باشند.

اگرچه لابی‌های دیگری نیز هستند که علاقه‌ای به احیای برجام ندارند، اما در این مقطع زمانی، مخالفت خود را با احیای برجام آشکار نمی‌کنند. بی‌تردید لابی ضد ایرانی اعراب یکی از همین لابی‌هاست اما مخالفت خود را علنی نمی‌کند.