بانک آینده؛ معمای زیان انباشته یا ثروت تضمین شده

آینده، روشن است البته به شرط آنکه در مسیر شفاف قدم بردارید. راز زیان انباشته و ثروت و دارایی بانک آینده وقتی کشف می‌شود که این بانک خود را در یک نمای تمام شیشه‌ای قرار دهد و شفاف اعلام کند وضعیت دخل و خرج و دارایی‌ها و منابع و مصارف‌اش چگونه است. افشای صورت‌های مالی و حساب سود و زیان بانک آینده را بدون تردید باید یک نقطه شروع و البته قابل دفاع دانست چرا که تضمین آینده با کیفیت برای سهامداران و سپرده‌گذاران از مسیر شفافیت مالی می‌گذرد.

به گزارش دنیای بانک، انتشار صورت‌های مالی بانک آینده برخی را شگفت‌زده کرد که راز زیان انباشته 95 هزار میلیارد تومانی آنهم در پایان سال 1400 چیست و آیا شناسایی زیان 1785 تومانی به ازای هر سهم نگران‌کننده نیست و آینده حقوق صاحبان سهام و سپرده‌های نزد این بانک را تهدید نمی‌کند؟ با این وضعیت آیا ریشه مشکلات بانکی که سنگ بنای آن بر دارایی‌های به ارث رسیده از گذشته پیش از ادغام است، را می‌توان به عملکرد هیات مدیره فعلی ارتباط داد و مهمتر اینکه آیا زنگ هشدار برای بانک یادشده به صدا درآمده است؟

• تضمین آینده با شفافیت بیشتر

محمد فطانت و دیگر اعضای هیات مدیره بانک آینده وقتی مسئولیت قبول کردند، می‌دانستند که چه ماموریت دشواری را در پیش دارند اما شاید تصور هم نمی‌کردند که با خاص‌ترین بانک جهان مواجه هستند. او در مقام مدیرعامل به همراه دیگر اعضا نخست به یک اجماع رسیدند که باید شفاف عمل کنیم و هر آنچه داریم از بدهی‌ها و زیان‌ها و دارایی‌ها و منابع را با مردم و سهامداران و سپرده‌گذاران در میان بگذاریم چرا که باورشان این است که آینده با شفافیت روشن‌تر و با ثبات‌تر خواهد بود.

سابقه فعالیت و مدیریت سکاندار حال حاضر بانک آینده هم نشان می‌دهد که او راز احیا و نقشه نجات را نخست در شفافیت می‌بیند. فطانت در بازار پول و سرمایه سال‌ها فعالیت داشته و بیشتر از او به عنوان یک چهره تکنوکرات، محافظه‌کار و البته دارای کارنامه روشن یاد می‌شود که در مقابل شایعه‌ها بیشتر سکوت می‌کند تا به متن بپردازد و تجربه نشان داده اگر وعده‌ای بدهد، تمام قد در مسیر انجام آن می‌ایستد و عقب‌نشینی نمی‌کند. وقتی در تابستان سال 99 او که کمتر سخن می‌گوید، اعلام کرد: منتظر شفاف‌سازی بیشتر بانک آینده باشید، برای بسیاری شاید تحقق این وعده ناشدنی بود و حتی برخی هم باور داشتند که او اشتباه می‌کند و نباید از مسیر مبهم گذشته خارج شود و خود را در برابر آینه قرار دهد.

مدیرعامل بانک آینده شهریور سال 99 صریح اعلام می‌کند: این انتظار وجود دارد که در ماه‌های آینده شاهد افزایش تعداد اطلاعیه‌های شفاف‌سازی بانک روی تارنمای کدال باشیم و با وجود حاشیه‌های پیش آمده، معتقدم این اقدام می‌تواند نقش مهمی در افزایش شفافیت و آگاهی‌رسانی عمومی درباره دارایی‌ها و شرایط مالی بانک آینده داشته باشد و در نظر داریم تا هر آن چیزی را که از قابلیت شفاف‌سازی برخوردار است، البته براساس قوانین بانک مرکزی و بورس شفاف کنیم.

• رونمایی از یک زیان سنگین!

اقدام بانک آینده آنهم چند ماه پس از پذیرش مسئولیت توسط هیات مدیره فعلی در انتشار گزارش‌های مالی، یک ریسک جدی برای مدیران بانک بود اما نقطه قوتی شد برای سهامداران و سپرده‌گذاران که بدانند این بانک چه دارایی‌ها و ثروتی را در خود جای داده که قرار است برملا شود.

کارنامه بانک آینده طی سال 1400 نشان می‌دهد که زیان خالص این بانک با رشدی 51 درصدی نسبت به سال 1399 به رقم خیره‌کننده 279 هزار و 750 میلیارد و 69 میلیون ریال رسیده و در حالی سال گذشته 238 هزار و 449 میلیارد و 345 میلیون ریال از محل تسهیلات پرداختی درآمد شناسایی کرده که در مقابل 477 هزار و 813 میلیارد و 768 میلیون ریال سود به سپرده‌گذاران خود پرداخت کرده است. به این ترتیب رشد درآمد تسهیلات بانک یادشده در سال گذشته تنها 7 درصد بوده در حالی که هزینه سود سپرده‌های آن 31 درصد رشد کرده و عملا بانک روی تراز منفی شدید قرار گرفته است تا جایی که خالص درآمد تسهیلات بانک منفی 239 هزار و 364 میلیارد و 423 میلیون ریال در پایان سال گذشته بوده که نسبت به سال 1399 رشدی 70 درصدی را نشان می‌دهد.

هرچند بانک آینده توانسته خالص درآمد کارمزد خود را در سال گذشته 77 درصد افزایش دهد و به رقم یک هزار و 969 میلیارد و 471 میلیون ریال برساند اما به واسطه افت 60 درصدی خالص سود ناشی از سرمایه‌گذاری‌ها، جمع درآمدهای عملیاتی بانک در سال گذشته 71 درصد کاهش یافته و به منفی 237 هزار و 486 میلیارد و 993 میلیون ریال رسیده است.

این گزارش می‌افزاید: زیان خالص هر سهم وآیند از 11 هزار و 549 ریال در سال 99 با رشدی 51 درصدی به 17 هزار و 484 میلیون ریال رسیده این در حالی است که سرمایه بانک در حال حاضر 16 هزار میلیارد ریال می‌باشد. افزون بر اینکه «وآیند» در سال گذشته زیان انباشته 954 هزار و 47 میلیارد و 105 میلیون ریال را ثبت کرده که نسبت به ابتدای سال 99 رشدی 95 درصدی داشته است.

• بانک آینده در اتاق تشریح

برخی به استناد همین زیان انباشته نتیجه می‌گیرند که بانک آینده یک بانک ورشکسته و ناتوان در ایفای تعهدات است اما نه فقط قانون تجارت چنین گزاره‌ای را تایید نمی کند بلکه با یک نگاه عمیق تر در یادداشت‌های توضیحی متصل به صورت‌های مالی بانک روشن می‌شود که آینده، روشن است. لازم به یادآوری است که بانک‌ها بر اساس مقررات بانک مرکزی و استانداردهای حسابرسی موظف هستند که صورت‌های مالی فصلی و سالانه خود را که نشان دهنده وضعیت حساب سود و زیان، ترازنامه و دیگر اجزای مهم تشکیل دهنده آن است را منتشر کنند و مهمتر اینکه به صورت شفاف جزییات آن را فاش سازند چرا که انتشار چند جدول از وضعیت منابع و مصارف در سود و زیان بدون توضیح شفاف درباره کمیت و کیفیت آنها تنها یک ارزش حسابداری فاقد تحلیل را دارد و راز معمای زیان انباشته و ثروت نهفته در بانک آینده هم همین جاست.

از این جهت تلاش و همت اعضای هیات مدیره و هیات عامل و مدیران بانک آینده در انتشار به موقع و شفاف صورت‌های مالی بانک ستودنی است و مهم این است که بانک شفاف عمل کند و مهمتر اینکه برنامه عملیاتی نجات را هم در دست اجرا داشته باشد. یکی از اصلی ترین ابهام‌ها در حساب سود و زیان بانک یادشده این است که چرا هزینه سود سپرده بالاتر از سود مشاع بانک از محل تسهیلات است که باعث تشدید تراز منفی در عملیات بانکی وآیند شده است؟ به بیان روشن آیا بانک آینده تسهیلاتی که پرداخت کرده و عمده منابع و اعتباراتی که به پروژه‌های تجاری از جمله ایران مال و نظایر آن تخصیص داده، فاقد درآمد بوده است؟

روشن است که چنین گزاره‌ای منطقا توجیه ندارد و مگر می‌شود بانک از این محل درآمد نداشته باشد، پس چرا بانک آینده این درآمدها را شناسایی و اعلام نمی کند؟ بخش قابل توجهی از مطالبات بانک ناشی از پرداخت تسهیلات در گذشته؛ ماهیت سرمایه گذاری در پروژه‌های خاص دارد که ارزش ذاتی آنها بسیار بیشتر و چندبرابر زیان انباشته بانک است اما بر اساس استانداردها و مقررات موجود بانک تا زمان تعیین تکلیف نهایی این پروژه‌ها حق شناسایی درآمد را ندارد. از جمله اینکه در یادداشت‌های توضیحی هم به صراحت این موضوع فاش شده که بخش قابل توجهی از مطالبات تسهیلاتی بانک، در قبال تملیک سهام برخوردار از ارزش ذاتی ارزنده و غیر منقول تسویه شده و به دارایی‌هایی که بخش عمده آن مربوط به پروژه‌هاي عمرانی نیمه تمام است، انتقال یافته که تا تعیین تکلیف و واگذاري اموال یادشده، گردش عملیات کسب درآمد بانک، از محل اعطاي تسهیلات،متوقف خواهد بود و با این حال به دلیل رشد روز افزون ارزش جاري دارایی‌هاي وآیند، زیانی متوجه ذي نفعان بانک نیست و زیان اعلام شده ناشی از آن است که استانداردهاي حسابداري، اجازه شناسایی درآمد ناشی از افزایش ارزش این دارایی‌ها را در حال حاضر نمی دهد.

به گزارش دنیای بانک، بانک آینده با توافق و هماهنگی با بانک مرکزی در تلاش برای اصلاح ساختار مالی خود از جمله با افزایش سرمایه سنگین از محل تجدید ارزیابی دارایی‌هاست، افزون بر اینکه با بهره برداری و واگذاری پروژه‌های تجاری در اختیار این بانک ساختار مالی و عملکردی بانک به نحو چشمگیری متحول شده که باید منتظر برآورد ارزش واقعی دارایی‌های بانک ماند.

• بانک آینده در مسیر نجات

روی کاغذ، زیان انباشته بانک آینده در حال حاضر 60 برابر سرمایه ثبت شده است اما سرمایه واقعی بانک آینده نه تنها زیان انباشته را از بین می‌برد بلکه اثر واقعی این گنج نهفته را آشکار می‌سازد. این اتفاق وقتی رخ می‌دهد که عملیات احیا و نجات بانکی که در زمره بانک‌های بزرگ کشور و البته یک بانک دارایی محور است، به نتیجه برسد. این عملیات که از ابتدای سال 99 با وعده محقق شده شفافیت مالی و اطلاع رسانی شروع و دور از هیاهو ادامه دارد، از هم اکنون آثار مثبت آن نمایان است و هم سهامداران و هم سپرده گذاران را در حاشیه امن قرار داده است.

اگرچه انتقادهایی به رقابت بین بانک‌ها در جذب سپرده‌ها طی سال‌های گذشته وجود دارد و از قضا بانک آینده متهم به نرخ شکنی شده اما سوال مهم این است که آیا این منابع از بین رفته یا به ثروتی برای آیندگان تبدیل شده و پشتوانه مستحکمی هم برای صاحبان سهام و نقطه اتکای مهم برای سپرده گذاران خواهد بود؟

دومین اقدام برای اصلاح ساختار بانک آینده پس از شفافیت مالی، بهبود نسبت کفایت سرمایه بانک است که در این صورت گزاره 60 برابری زیان انباشته از سرمایه ثبت شده، به تدریج انتظار می‌رود برطرف شود. بانک یادشده با هماهنگی کامل بانک مرکزی و بر اساس صورت جلسه 7 اردیبهشت 1400 شورای پول و اعتبار اجازه گرفت که فرایند افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها و آورده نقدی سهامداران را به پیش ببرد. یکی از دشوارترین و سخت ترین ماموریت‌های یک سال گذشته محمد فطانت و همکاران اش این بوده که زودتر گزارش کارشناسان رسمی دادگستری درباره ارزیابی دقیق دارایی‌های بانک را ارائه دهند تا وعده افزایش سرمایه هم محقق شود. به ویژه اینکه نهاد ناظر پولی اشراف کامل بر وضعیت بانک دارد و پیگیر فرآیند اصلاحات ساختاری است و مصوبه ویژه شورای پول و اعتبار هم یک سند محکم در اجرای برنامه نجات بانک آینده برای عبور از زیان انباشته ثبت شده به بانکی با ویژگی‌های خاص و منحصر به فرد است. چرا که برآوردهای اولیه حکایت از آن دارد که ارزش فعلی دارایی‌های بانک حقوق منفی صاحبان سهام را مثبت می‌سازد. حالا هم سهامداران و هم هیات مدیره بانک آینده منتظر اعلام نظر هیات منتخب کارشناسان رسمی دادگسری برای انتشار نتیجه ارزش گذاری سرمایه گذاری‌های بانک هستند.

• ثروتی برای همه ایران

بانک آینده یک بانک خاص و متمایز از همه بانک‌هاست چرا که نطفه اصلی آن با ادغام و انتقال دارایی‌ها و بدهی‌های موسسات اعتباری مختلف بسته شده و این دارایی‌های به ارث رسیده و البته ناتمام مسیر اصلاحات را سخت و پیچیده کرده بود. هیات مدیره فعلی بانک در 2 سال گذشته در تلاش برای سامان دادن به این دارایی‌ها و به انتظار پایان پروژه‌های نیمه تمام بود. حالا که فرآیند پروژه‌ها تکمیل شده و این ثروت‌ها و سرمایه‌ها عیان شده، برنامه فطانت چیست؟

همه می‌دانند که فروش دارایی‌های بانکی به شکل فعلی شدنی نیست و در خصوص بانک آینده سخت تر و پیچیده تر هم هست. از این جهت فروش مستقیم مال‌های تجاری متعلق به بانک آینده گزینه روی میز به نظر نمی رسد و فطانت راه را در تبدیل این دارایی‌ها به یک ثروت برای همه مردم می‌بیند. برنامه او تبدیل دارایی‌ها بانک به اوراق بهادار و عرضه آن از کانال بازار سرمایه است تا هر فردی بتواند با خرید این اوراق در دارایی‌های بانک آینده شریک شود و از ارزش آن بهره ببرد. ارزش این دارایی‌ها در صورت‌های مالی وآیند بیش از 81 هزار میلیارد تومان است و روشن است که با تجدید ارزیابی این دارایی‌ها، راز ثروت نهفته در بانک آینده شفاف می‌شود. کافی است تا ارزش واقعی جدول 2-14 یادداشت‌های توضیحی بانک آینده نهایی و اعلام شود که در این صورت زیان انباشته موضوعیت واقعی اش را از دست می‌دهد.

ماموریت فطانت در بانک آینده به نظر تازه شروع شده و اصلاحات وارد فاز جدید می‌شود که نتیجه آن در شعار بانک نهفته است. آینده، روشن است.